Yüzyıllardır sofralarımızda yer alan ekşi maya, sadece bir ekmek mayası değil; doğanın bize sunduğu canlı, besleyici bir mucizedir. Kimyasal katkı maddeleri ve hazır mayaların yaygınlaştığı günümüzde, ekşi maya eski usul yöntemleriyle hazırlanan, sindirimi kolay ve besin değeri yüksek ekmeklerin sırrını taşır. İçeriğindeki doğal mikroorganizmalar, hem ekmeğin uzun süre taze kalmasını sağlar hem de bağırsak sağlığını destekler. Ekşi maya ile yapılan ekmekler; glisemik indeksi düşük, B vitamini yönünden zengin ve probiyotik etkili yapısıyla modern beslenmede yeniden hak ettiği yeri almaktadır. Bu geleneksel mayalama yöntemi, sadece bir ekmek değil, aynı zamanda sağlıklı bir yaşam biçimini de simgeler.

Ekşi maya, un ve suyun doğal fermentasyonu sonucu oluşan laktik asit bakterileri ve yabani mayalardan oluşan bir kültürdür. Bu mikroorganizmalar, ekmeğin yapısını, tadını ve besin değerini önemli ölçüde iyileştirir. Laktik asit bakterileri hamurdaki asitliği artırarak zararlı mikropların üremesini engeller. Maya hücreleri ise karbondioksit üreterek hamuru kabartır. Bu doğal denge sayesinde ekşi maya ekmekleri daha uzun ömürlü, aromatik ve besin değerince besleyici olur. Bilimsel araştırmalar, ekşi maya ile yapılan ürünlerin hem sindirim sistemine hem de metabolik sağlığa birçok açıdan faydalı olduğunu göstermektedir. Ekşi maya unun içindeki fitik asidi parçalayarak demir, çinko, magnezyum gibi minerallerin vücut tarafından kolay emilimini sağlar. Ekşi maya probiyotik benzeri etki gösteren canlı mikroorganizmalar içerir. Bu bakteriler bağırsaktaki yararlı mikroflorayı destekleyerek sindirim sorunlarını azaltır.

Peki biz evde ekşi maya yapabilir miyiz? Evet yapabiliriz. Ekşi maya için en uygun unlar tam buğday veya çavdar unudur. Bu unlar mayanın daha hızlı aktif hale gelmesini sağlar. Kullanılan su içme suyu niteliğinde olup oda sıcaklığında (yaklaşık 24 ͦC) olmalıdır. Ortamın ve kullanılan kapların temiz olması ortamdan zararlı mikroorganizmaların bulaşmasını engeller. Bu mikroorganizmaların bulaşması maya hücrelerinin gelişimini olumsuz yönde etkiler. Ekşi maya hemen hazır olmaz. Yaklaşık bir hafta kadar bir süre gereklidir. Bu süreçte dikkat edilecek bir husus mayayı her gün aynı saatte un ve su ile beslemek gerekir. Ortam sıcaklığının yaklaşık 24-27 ͦC olması gerekir. Soğuk ortamda fermentasyon zayıflar sıcak ortamda ise bakteri dengesi bozulabilir. Ekşi maya yapımını basit bir tarifle anlatacak olursak; Temiz bir kavanoza 50 gram (yaklaşık yarım su bardağı) tam buğday unu veya çavdar unu ekleyelim. Üzerine yaklaşık 50 ml içme suyu ekleyip tahta kaşıkla karıştırdıktan sonra üzerini hava alacak şekilde bir malzeme ile örtelim. Bu karışımı her gün aynı saatte 50 gram un ve 50 ml su ile besleyelim. Yedinci günün sonunda maya canlı kabarcıklı ve güzel bir ekşi kokuya sahipse mayamız hazırdır. Artık bu mayayı ekmek veya hamur işlerinde kullanabiliriz.