Samed Behrengi ile muhayyel söyleşi

Tam adı: Samed Behrengi
Unvan: İranlı Eğitmen ve Yazar
Doğum: Tebriz, İran, 24 Haziran 1939

Ölüm: Tebriz, İran, 31 Ağustos 1967
Azeri asıllı İranlı öğretmen ve çocuk hikâyeleri ile halk masalları yazarı-derleyicisi.
Fars ve Azeri halk kültürü üzerine incelemeler yaptı. Halkın dilinde dolaşan masalları, söylenceleri derledi, yorumladı, yeniden yazdı.
Çocuk öyküleri yazdı. Ne var ki kimilerince çocuk öyküleri olarak görülen bu yapıtlar kimilerince de İran ve diğer dünya halklarına, adalet, eşitlik, dogmayı sorgulama, direnebilme gibi öğütlerde bulunan metinlerdir.
Zamanının Şah yönetimine karşı masal ve hikâyeler yazarak karşı koymaya çalışmış, başkaldırmıştır.
Kısa hayatı boyunca her zaman çocuklara hayatı anlatmaya çalışmış ve öğretmenlik görevinde kalmıştır.
Samed Behrengi (1967) 29 yaşındayken şüphe uyandıran bir biçimde Aras Nehri'nde ölmüştür. Yüzerken boğulduğu söylentisi yayılsa da buna kimse inanmadı, çünkü Behrengi, yazdığı masallarla, ülkesinin başına çöreklenmiş Şahlık düzenini açıkça eleştiriyor, her türlü baskı yönetimine karşı çıkıyordu. Bu yüzden suikaste uğradığı düşünülmektedir. Yapıtları onlarca dile çevrilmiştir.

Kara Balık statükoculara ne söylüyor?
Sizin gibi yaşlanmış ve cahil kalmış olmaktansa, dünyayı keşfedip bilgin balık olmak istiyorum.

Neyi bilmek istiyorsun?
Ben bilmek istiyorum, hayat gerçekten bir avuç yerde durmadan dönüp durmak, sonra da yaşlanıp ölüp gitmek mi yoksa bu dünyada başka türlü yaşamak da mümkün mü?

Fazla düşünmek neye engeldir?
Siz fazla düşünüyorsunuz. Bu kadar çok düşünürseniz korkudan hiç hareket edemezsiniz. İlerlemek istiyorsanız harekete geçmeniz gerekir..."

Dünya hakkında ne dersiniz?
Dünyaymış... Dünyaymış! Dünya da ne demekmiş? Dünya işte bizim olduğumuz yerdir, hayat da bizim yaşadığımızdır.

Dünya nasıldır?
Dünya çok büyüktür, yavrum. Her yanını gezemezsin ki..." "Ben de gezebildiğim kadarını gezerim.

Kara Balık dünya ile ilgili ne diyor?
Dünya denen şey yaşlanıp elden ayaktan düşene kadar şu kapkara kayanın çevresinde dolanıp durmaktan mı ibaret, yoksa başka türlü yaşamlar, dünyalar da var mı ? Ben bunu bilmek istiyorum!

Küçük Kara Balık’ın içinde ne varmış?
Küçük kara balığın içinde bir hasret varmış; bir defalığına da olsa ay ışığı onların evlerini aydınlatsın istermiş.

Hareket yeni şeyler öğretir mi?
Geçtiği her karış yol ona yeni şeyler öğretiyordu.

Yalnızlık nasıl bir derttir?
Yalnızlık insanı öldüren bir derttir.

Kurbağa dünyayı ne zannediyor ve ne diyor?
Ben dünyanın bu su birikintisinden ibaret olduğunu anlayacak kadar çok yaşadım

Hangi düzende hırsızlık olur?
Herkesin sadece kendi çıkarını kolladığı bu düzende hırsızlık da olur hırsızlar da..."

Kara Balık ölümle ilgili ne söylüyor?
Şimdi ölüm çok kolay uğrayabilir bana! Ama ben yaşayabildiğim sürece ölümü karşılamaya gitmemeliyim. Elbette, bir gün ölümle karşılaşırsam - ki karşılaşacağım- önemli değil; önemli olan şu ki, benim yaşamım veya ölümüm başkalarının yaşamını nasıl etkileyecek...

Çocuğun doğru eğitilmemesinin bedeli var mı?
Çocuğunu doğru düzgün eğitemiyorsan, cezasını da çekmek zorundasın!

Kara Balık kendini beğenmişe ne söylemiş?
Ben sizin bu kadar kendini beğenmiş olduğunuzu düşünmezdim doğrusu. Ama olsun, yine de sizi bağışlıyorum çünkü bu sözlerin hepsi cahillikten, bilmezliktendir.

Neyi istemiyorsunuz?
Günün birinde yaşlanınca, cahil bir bunak gibi köşeme çekilmek, boşuna tükettiğim günler için yakınmak istemiyorum.

Ölüme bakışınız nedir?
Şimdi artık ölüm korkutmuyor beni, ama yaşadıkça onu arayacak değilim.

Neyi öğrenmek istiyorsunuz?
Yola düşüp gitmek, başka yerlerde neler olup bittiğini öğrenmek istiyorum.

Hayatta önemli olan nedir?
Önemli olan duyarsız bir yaşam değil, yaşamanın ya da ölümün başkaları için bir anlam taşımasıdır.

Kim yok?
Konuşacak bir dengim yok...

Kara Balık neyi, seviyor?
Güzeller güzeli ay senin ışığını o kadar çok seviyorum ki! Oysa senin ışığına duyduğum özlemi bir bilsen. Hep aydınlatsın isterim

Siz neyi doldurdunuz?
Ben, gönlümü doldurdum.

Sevgi masalı niçin anlatılır?
Sevgi Masalı yalnız sevgi için anlatılır.

Ona beslediği sevgi nasıl?
Ona beslediği sevgi küllenmişse de ateşi sönmemiştir.

Ölüme bakışınız nasıl?
Bir gün nasıl olsa öleceğim. Ölmek önemli değil, önemli olan, yaşamımla da, ölümümle de başkaları üzerinde etkili olabilmektir.

Nasıl dost iyi olur?
Akıllı, yürekli dost.

Kara Balık’ın kendini beğenenle enteresan bir diyaloğu var paylaşır mısınız?
"Kendinizi bu kadar beğenmenize şaştım doğrusu,"
"Neyse, hoş görüyorum. Görgüsüzlüğünüzden olacak. "
"Biz görgüsüz müyüz yani?"
"Görgüsüz olmasaydınız, herkesin kendisine özgü, beğenilen bir yanı olduğunu bilirdiniz, "

Kara Balık neyi öğrendiğini söylüyor?
Şunu öğrendim ki balıkların çoğu yaşlanınca ömürlerini boşuna geçirdiklerini söyleyip yakınırlar. Sürekli sızlanıp herkesten şikayet ederler. Ben bilmek istiyorum, hayat gerçekten bir avuç yerde durmadan dönüp durmak, sonra da yaşlanıp ölüp gitmek mi yoksa bu dünyada başka türlü yaşamak da mümkün mü?

Siz kim sevemezsiniz?
Ben kendimden başka kimseyi sevemem...

Kara Balığa arkadaşları ne söylüyor?
Sen bizi gaflet uykusundan uyandırdın. Bize öyle şeyler öğrettin ki daha önce hiç düşünmemiştik.

Sığ bir hayat yaşayan kurbağaya ne diyor kara balık?
Böylesi bir yaşamı yüz kez de yaşasan, yine de bilgisiz ve yoksun bir kurbağa olarak kalacaksın.

Küçük Karabalık eylemle ilgili ne söyledi?
Küçük Karabalık sevgiyle baktı onlara. "Çok fazla düşünüyorsunuz?" Dedi. "Gereğinden fazla telaş ediyorsunuz yola koyulduğunuzda korkunuz kalmaz. Durup düşünerek bir şey elde edilemez. İlerlemek istiyorsak yola düşmek zorundayız. Cesaret etmeyi ve bir şeyleri göze almalıyız."

“Dünya çok büyük. Her tarafı dolaşamazsın” diyene Kara Balık ne diyor?
Olsun; gidebildiğim kadar gideceğim.

Her şeyin bir sonu yok mu?
Gecenin bir sonu var, gündüzün bir sonu var, haftaların, ayların, yılların...

Niçin ağladınız?
Bu gece ağlayışım bu yüzdendi. Yüreğimin yükünü azaltmak istedim. Sana borçluyum, dertlerimi dinlediğin için.

Haksızlıkla ilgili nasıl bir çelişkim var?
Hem haksızlığa karşı çıkarsın hem de haksızlık edenlere acırsın!

Siz neyi istiyorsunuz?
Biz özgürlüğümüzü istiyoruz. ‏‏‏‏‏‏‏‏

Değişim nasıl oluyor?
Her şey saniye saniye değişiyordu. Bu değişimler üst üste gelince ve belirli bir aşamaya varınca artık bunun o eski şey olmadığını, bambaşka birşey olduğunu hissederiz.

Ne istiyorsunuz?
Ben seninle olmak istiyorum. Sevgine ne kadar gereksinim duyduğumu ancak şimdi anlıyorum.Beni alıp götür. Ben de diğer insanlar gibi yaşamak istiyorum."

Neyi yapabiliyordu?
Bütün olup bitenin ortasında kendisini meşgul edecek şeyler buluyordu, sanki çevresinde olanları hiç görmüyordu. Ya da belki görüyordu da görmezden geliyordu.

Kötümser misiniz?
Ben ne kötümserim, ne korkak. Gözümün gördüğünü, aklımın söylediğini dile getiririm.

Küçük Kara Balık’ın varlığın sonu ile ilgili annesiyle diyaloğu nasıl?
Yavrucuğum, ırmağın başı, sonu olmaz ki. İşte hepsi bu kadar. Irmak hep akar durur ve hiçbir yere de varmaz.
Ama anneciğim, her şeyin bir sonu olmaz mı? Gece sona erer, gündüz sona erer, ay öyle, yıl öyle...

Kaygılı yaşanır mı?
Sürekli kaygıyla yaşanmaz. Yola bir çıkalım, bütün korkularımız silinir gider.

Sana neyi anlatmamı istersin?
Bana sevmeyi anlatır mısın?

Neden eminsiniz?
Artık yüreğinde benim sevgimi taşıyorsun bundan eminim

Ne istiyorsunuz?
Buralardan gitmek istiyorum.

Gönlünüz ne çekiyordu?
Gönlüm bir dost çekiyordu...

Küçük kara Balık ne neyi istemediğini söylüyor?
Şu amaçsız dönüp dolaşmalardan bıktım artık. Ben yokum bu işte. Kandıramam kendimi. Günün birinde yaşlanınca, cahil bir bunak gibi köşeme çekilmek, boşuna tükettiğim günler için yakınmak istemiyorum.

Kara Balık bazı insanlardaki çelişkiyi nasıl ifade ediyor?
Siz bu göletten hiç dışarı çıkamıyorsunuz ki… Peki nasıl oluyor da, bütün dünyadan söz edebiliyorsunuz?

Nasıl bir potansiyelde olayım?
Ne kadar sevmiş olursan ol; saygısızlığa, güvensizliğe uğradığında vazgeçebilecek potansiyelde ol.

Bakış açınız nedir?
Benim kendi aklım var, düşünebilirim.

Kara Balık’ın akışla ilgili harika sorusu nedir?
Akıp da hiçbir yere ulaşmamak mümkün mü?

Ay Kara Balık’a ne diyor ışığıyla ilgili?
Yavrum sana doğrusunu söyleyeyim mi? Bu benim kendi ışığım değil. Güneş beni aydınlatır ben de aydınlığı yere yansıtırım

Aklınız biri mi çeldi?
Kimse aklımı çelmedi. Benim düşünmek için aklım, görmek için gözlerim var.

Kara Balık neyi öğrenmeyi istediğini söylüyor?
Ben yaşamanın nasıl bir şey olduğunu öğrenmek istiyorum; durmadan aynı şeyleri yapmak, yaşlanana kadar başka bir şey yapmadan yaşamak olamaz; dünyada yaşamanın anlamı bundan daha fazla olmalı!”