Tüm dünyada insanların sağlıklı olmaları, yaşamlarını ve fiziksel gelişimlerini sürdürebilmeleri için yeterli miktarda ve güvenli gıdayı alabilmeleri, yeterli ve dengeli beslenmeleri gerekir. Dünyada ve ülkemizde gıdaya ilişkin sorunlar gün geçtikçe artmaktadır. Dünya nüfusunun hızla artışına paralel olarak yiyecek ihtiyacının karşılanması için tarımsal üretimi artırmada tarımsal ilaçların kullanımı da artmaktadır. Bu artış gerek insan sağlığı gerekse çevre kirliliği açısından büyük olumsuzluklara neden olmaktadır. Bugünkü yazımızda gıdadaki bulaşma seviyesine göre farklılık gösteren ve belli seviyenin üzerinde bulaşma olması durumunda insan sağlığına ciddi düzeyde zarar veren pestisit kalıntılarından bahsedeceğiz. Pestisit bitkiye zarar veren organizmaları engellemek, kontrol altına almak, yada zararlarını azaltmak amacıyla kullanılan madde ve maddelerden oluşan kimyasallardır. Pestisid deyimi; insektisid (böcek öldürücü), akarasit (kene öldürücü), apasid ( yaprak biti öldürücü), herbisid ( yabani ot öldürücü), fungusid (küf öldürücü), rodentisid (fare ve kemirgen öldürücü ) şeklinde sınıflandırılabilir. Pestisidin tanımına ve kullanım alanına bakıldığında aklımıza hemen şu soru gelebilir. Pestisitler ürüne zarar veren, verimini düşüren, gelişimini engelleyen faktörlere karşı kullanılan bir madde iken bu kimyasallar neden zararlı olarak nitelendiriliyor. Pestisitlerin zararlı etkileri ; etkilerinin şiddeti, pestisidin uygulama şekli ve pestisidin dozajına göre değişmektedir. Nitekim Tarım ve Orman Bakanlığının resmi web sayfasında Türk Gıda Kodeksine göre pestisitlerin maksimum kalıntı limitleri verilmiştir. Bu limitleri karşılamayan ürünleri üreten firmalar için cezai yaptırımlar mevcuttur. Ancak tüketici olarak bizim bunu tespit ve takip imkanımız bulunmamaktadır. Özellikle ülkemizde; bilinçsiz, gereğinden fazla miktarda , kurallara uyulmadan yapılan ilaçlamalar, sadece ürün verimini artırmaya yönelik uygulamalar, erken hasat ve buna benzer bilinçsiz uygulamalar üründe kalıntı bırakabilmekte buda tüketilen gıdaların güvenliğini olumsuz yönde etkileyip insan sağlığını tehdit etmektedir. Bu nedenlere biz tüketicilere minimum düzeyde pestisit kalıntılı ürünlerin ulaşma ihtimali pek mümkün olmamaktadır. Pestisit analizlerinin pahalı olması ve fiziksel muayane ile tespiti mümkün olmadığı için bu zararlı kalıntılardan minimum düzeyde etkilenmek için tüketici olarak nelere dikkat etmeliyiz Gıda güvenliğinde prensip: gıdanın çiftlikten çatala kadar sağlıklı ve güvenilir şekilde tüketiciye sunulmasıdır. Pestisitlerin zararlı etkilerinden korunma amaçlı geleneksel tarıma alternatif olarak geliştirilen organik tarım ve iyi tarım uygulamaları özellikle gelişmiş ülkelerde hızla yayılmaktadır. Ülkemizde de organik tarımın üretiminden tüketimine kadar her aşamasını kontrol eden ve sertifikalandıran firmalar bulunmaktadır. Tüketici olarak bu uygulamaları kullanarak ürün üreten firmaların ürünlerini tüketmek pestisid kalıntısına maruz kalmamızı engeller. Özellikle iyi tarım ve organik tarım logolu ürünleri tercih etmemiz pestisid maruziyetine önlem olabilir. Aşağıdaki tabloda iyi tarım uygulaması ve organik tarım ile üretilen ürünlerin üzerinde bulunması zorunlu olan logolar verilmiştir. Pestisid e maruz kalma düzeyimizi azaltmak için organik tarım veya iyi tarım uygulaması ile üretilen ürünler tüketmek, mevsiminde yetişen ürünleri tüketmek başlıca alınacak önlemler arasındadır. Evde alınacak diğer önlemleri sıralayacak olursak: Satın alınan ürünlerin evde yıkama işlemi sırasında ; önce kaba kirlerin suyla uzaklaştırılması, akabinde ovma fırçasıyla temizleme işlemi yapılması pestisit oranında azalma meydana getirebilir. Özellikle kabuklu meyvelerin kabuklarının soyularak tüketilmesi, marul lahana gibi sebzelerin dış kabuklarının atılması, domatesin dış kabuğunun sıcak suyla yumuşatılarak uzaklaştırılması gibi işlemler de pestisid oranın azaltılmasına yardımcı olur. Dikkat edeceğimiz diğer bir husus özellikle dondurarak muhafaza edeceğimiz meyve ve sebzelerin kesinlikle yukarıda belirtilen şekilde temizlenip kurutulduktan sonra saklanması gerektiğidir. Çilek , şeftali gibi pestisit kalıntısına en fazla rastlanan ürünler yukarıda belirtilen yıkama işleminden sonra 1 lt suya 10 gr karbonat eklenmiş suda bekletilip akabinde tekrar bol su ile yıkama pestisid oranında azalma meydana getirebilir. Özellikle sebzelerin uygun şekilde yıkandıktan sonra pişirilerek tüketilmesi ısıl işlemden dolayı pestisid oranının azaltılmasında yardımcı olacaktır. Bireysel bazda alınacak önlemleri sıraladık ama en önemli husus; sağlıklı nesiller ve temiz bir çevre için üretim aşamasında, tarlada üreticiyi pestisid kullanımı ile ilgili bilinçlendirmek, ürün soframıza girmeden pestisit kalıntısına mümkün olduğunca maruz kalmasını engellemektir.