Prof. Dr. Ahmet Önkal (1952-2019) hocam, Türkiye’nin en iyi İslam Tarihi hocalarından, hocaların hocası, Öğrencileri tarafından çok sevilen, mütevazı, beyefendi, örnek ve güzel bir insan

Hocamızın sözlerinden hareketle kurguladığım muhayyel söyleşi ile sizleri baş başa bırakıyorum.

• Hocam benim ilk defa sizden duyduğum daha sonra birçok yerde defalarca tekrarladığım metotla ilgili çok güzel bir sözünüz var söyleşimize o sözle başlayalım buyurun?
• Bilinmelidir ki “Vusülsüzlüğümüz, usulsüzlüğümüzdendir”

Çıkış noktasını ve hareket planını tespit etmemiş, metodunu ortaya koymamış hiç bir hareket gayeye eremeyecektir.

• Hocam Kur’an nedir?
• Kur'an-ı Kerim bizim hayat kitabımız, kulluk rehberimizdir, öyle olmalıdır...
• Hocam iyi bir müslüman olmanın şartı nedir?
• İyi bir müslüman olmanın temel şartı, önce iyi bir insan olmaktır.

• Muhterem hocam ibadet çok mu önemlidir?
• İbadeti olmayan bir iman eksiktir; zayıftır.

• Hocam ilim mi önceliklidir amel mi?
• "İlim, amelin önderidir; amel, ilme tabidir."

• Muhterem hocam Sa’y nedir?
• Sa'y, Hacer validemizin kızgın güneşin altında susuzluktan kıvranan biricik Ismail'ine hayat verecek suyu arayışı gibi bir arayıştır. Ve orada Hacer rolünü canlandıran hacı, yedi defa canla başla, Hacer’deki telaşla, heyecanla arar kendi İsmail’lerini kurtaracak olan o mâna suyunu, eskilerin tabiriyle âb-ı hayatı.

• Sünnete göre emr bi’l ma’ruf ve nehy‘i ani’l-münkeri terkin cezası nedir?
• Sünnete göre emr bi’l ma’ruf ve nehy ‘ani’l-münkerin terki, duaların kabul edilmemesine sebep olur: “Nefsim elinde olan Allah’a yemin ederim ki Ya iyiliği emreder, kötülükten sakındırırsınız veya Allah’ın taraf-ı ilahisinden size bir ceza göndermesi pek yakındır. Bu durumda O’na dua edersiniz de kabul etmez.”

• Hocam maruf ve davet nasıl olmalıdır?
• Maruf, maruf ile, güzellikle emredilmeli; davet, körükörüne değil basiret üzere yapılmalıdır.

• Davetçi nasıl olmalıdır?
• Davetçi, istikbalin İslâm'ın olduğu inancı içerisinde ve çevresine bu inancı yayarak, hidayet ve ıslahın Allah'ın elinde olduğunu bilerek vazifesini îfaya devam edecektir.

• Hocamın Yahudilerin taktiği nedir?
• Yahudiler öteden beri uyguladıkları bir siyasetin gereği kendileri bilfiil çatışmaya girmek yerine fitneyi tahrik ve organize etmek, işin finansman boyutunu yürütmektir.

• Hocam davet ederken ilk neyi gerçekleştirmeliyiz?
• Davetin cereyan edeceği ilk saha, tartışma kabul etmez ki muhatabin inanmasını sağlamak, imanını tashih ederek, mevcut akide bozukluklarını ve inancına girmiş bid'at ve hurafeleri yok etmektir.

• Hocam kendimizi ve ailemizi ihmal mi ediyoruz bazen?
• Şahsını ve hanesini ıslaha gayret göstermemiş birisinin kalkıp da cihana sulh ve salahtan dem vurması elbette gülünç ve inkar konusu bir şey olacaktır.

• Allah’a ve Resul’üne itaatın nasıl bir etkisi olur hocam?
• Yer ve denizin sizin için emniyet mahalli olmasını istiyorsanız Allah’a ve Resul’üne itaat ediniz.

• Mekke müşrikler Peygamberimize niçin tavır almışlardır?
• Mekke müşriklerinin Hz Peygamberin tebliğine tavır alışlarının mühim sebeplerinden biri de onların siyasi ve ekonomik kaygılarıdır. Her şeyden önce onlar inançlarının temeli olan putperestliğin ortadan kalkması durumunda Arap kabileleri nazarında var olan itibarlarının sarılacağını düşünüyorlardı.

• Hocam kişinin yaşayışı davette çok mu önemlidir?
• Herhangi bir davaya çağıran bir kimsenin her şeyden evvel o davanın prensip ve esaslarını bizzat kendisinin yaşayarak güzel bir örnek sergilemesinin gerekliliği ortadadır. Yani yaşayış, davet metotları içerisinde mühim bir yer tutar. Peygamberlerin tamamı da davet ettikleri hususları herkesten önce bizzat kendileri yaşamışlar, düşmanları bile onları takdir etme mecburiyetini hissetmiştir.

• Hocam bazı inatçı, laftan anlamayan tipler var bu durumda nasıl davranmalıyız?
• Dik kafalı, iyilik ve güzellikten anlamayan, gözünü dünya ve dünyalık bürümüş tipler vardır. Nasihat edersiniz, anlamaz; deliller getirirsiniz, dinlemez; kendi haline bırakırsınız, size ve etrafına ateş püskürür, durmadan fitne saçar. Acaba böylelerine anlayacakları dilden hafif bir tehdit, küçük bir sert davranış gerekli midir? Evet, davet sahibi bazı durumlarda bu silaha başvurma mecburiyetinde kalabilir.

• Hocam davette tedriç (aşama aşama davet) ne kadar önemlidir?
• Davet esnasında, davetten uzaklaştırmamak için, muhatap ve muhtevada tedrîce riâyet şarttır. Mesela Hz. İbrahim a.s. davetine ilk kez babasından başlamış, sonra çevresine hitap etmiştir.

• Hocam metot konusunda neler söylersiniz?
• Metot, her ilmin temelidir; metotsuz ilim, faydasız bir sermayedir. Filozof Descartes, şöyle der:" Metotsuz olarak bir hakikata varmaktansa hiç varmamak daha iyidir. Metotsuz kimse, yolunu kaybeden kaptandır; ayağının altındaki hazineyi görmeyen diyar diyar dolaşıp hazine arayan kimse gibidir "

• Hocam davette nasıl bir sıra takip edilmelidir?
• İslam daveti, davetçinin kendi sahasından başlayarak, suya atılan taşın etrafından hâlelenen halkalar misali, sırasıyla ailesi ve akrabalarına komşu ve yakınlarına intikal eden önce müslümanları sonra bütün bir insanlığı şümûlüne alan mukaddes bir vazife ve geniş anlamlı bir kelimedir; hayatın her safhasında ve sahasında cereyan eden bir hâdise, bir ibadettir. O, İslam'ın temel şartı ve esasıdır.

• Hocam Hz. Peygamberin Kur’an okuması nasıldı?
• Hz Peygamber Kur'an okumaya özel bir özen gösterirdi. Namazlarda okuduğu Kur'an ayet ve süreleri dışında her gün Kur'andan bazı sûreleri, yatmadan önce de genellikle Secde ve Mülk veya İsra ve Zümer sûrelerini okurdu. İstiaze (sığınma) maksadıyla Felak ve Nas sûrelerini okurdu.

• Hocam başımıza gelen musibetler konusunda nasıl davranmalıyız?
• “İnsan başına gelen felaketlerden şikayet etmemeli ,acı ve kederini şuna-buna anlatmamalı ,diliyle kendisini temize çıkarmaya çalışmamalıdır .”

• Hocam ilişkilerde güven ne kadar önemlidir?
• İnsanlararası ilişkilerde inandırıcılık ve etkili oluş, güven duygusuna bağlıdır. Bu açıdan emin/güvenilir oluş, bütün Peygamberlerin ortak özelliğidir.

• Hocam yaşayışın davetteki etkisi hangi boyuttadır?
• Yaşayış, davet metotları içerisinde mühim bir yer tutar. Peygamberlerin tamamı da, davet ettikleri hususları herkesten önce bizzat kendileri yaşamışlar, düşmanları bile onları takdir etme mecburiyetini hissetmiştir. Mesela Medyen, Hz. Şuayb'a "Hakikaten sen, halim ve doğru davranan bir kimsesin.” demek durumunda kalmıştır.

• Hocam siz kitaplarda görmediğimiz farklı bir mucizeden bahsediyorsunuz lütfeder misiniz?
• Hz Peygamberin hiçbir mucizesi olmasa, Onun 23 senede oluşturduğu Sahabe toplumu mucize olarak yeterdi. Sahabe ile Rahmet elçisinin arasındaki bu samimi ilişki, aslında Müslümanlar arasındaki alt-üst açısından ideal bir modeldir. Ve bugün, bu samimi ilişkiler ağına olan ihtiyaç, her zamankinden fazladır.

• Hocam sadece kendimizi düzeltmeyle ilgilensek yeterli olur mu?
• Ferdin sadece kendisini islah etmesi ve nefsiyle meşgul olması, yeterli değildir. Kişi aynı zamanda cemiyetin ıslahı ile de mükelleftir. Zira fert, cemiyetin tesirindedir. Bu tesiri nazar-ı itibara alarak insan, içinde yaşadığı toplumun, inançları paralelinde olmasına gayret gösterecektir. Diğer taraftan müslümanın yaşadığı cemiyet, İslâmî bir cemiyet olmadıkça, mü'minin İslâmî kalıplara uymasını kolaylaştıracak bir mahiyeti bulunmadıkça müslüman şahsın, kendi hayatını bu İslâmî şekle sokması mümkün değildir.

• Hocam Hz. Aişe ilme olan aşkı ile bize neyi öğretti?
• Hz Aişenin çevresinde ders dinleyen ve hadis nakleden birçok hanım yer aldı. Böylece o hem bizzat, hem de yetiştirdiği öğrencileri ile İslam dünyasında kadınların ilimle meşgul olmaları gerektiğini, hiçbir tereddüte meydan vermeyecek bir şekilde göstermiş oldu.

• Hocam insanın değeri toplumda nasıl ortaya çıkar?
• Sosyal bir varlık olan insanın değeri ve kişiliği, toplum içerisindeki davranışları, diğer insanlarla ilişkileri, beşeri münasebetleri ve benimsediği hayat tarzıyla ortaya çıkar. Bu yönden insan olma özelliği önem taşır ve iyi bir Müslüman olmanın temel şartı, önce iyi bir insan olmaktır.

• Dine davet esnasında metot konusunda neler söylersiniz?
• Dine davet esnasında herhangi bir metoda uyma mecburiyeti ortadadır. Mutlaka bir metot veya metotlara başvurma zarureti mevcut olduğuna göre Rasûlüllah'ın metotları, uyulmaya çok çok daha lâyıktır. İbn Ömer'in dediği gibi Allah'ın ve Rasûlünün Sünneti, falancanin sünnetinden daha ziyade ittibaya lâyıktır."

• Hocam camilerin eğitim ve öğretin fonksiyonu konusunda neler söylersiniz?
• Cami, vücut bulduğu ilk andan itibaren devamlı bir eğitim ve öğretim müessesesi olmuştur. Esasen Cuma ve bayram namazlarının asıl unsuru olan hutbeler ile diğer zamanlarda yapılan vaazlar birer eğitim ve öğretim vesilesidir.

Bunun dışında camilerde Kur’an kıraatı başta olmak üzere tefsir, hadis, fıkıh, siyer gibi dinî ilimlerde ve hatta okuma–yazma, dil, edebiyat, matematik, tıp, astronomi gibi konularda tedrisatın yapıldığı ders halkaları her zaman teşekkül etmiştir

• Hocam din sadece ahiretle mi ilgilenir?
• Din,sadece ahiretle ilgilenen, iman ve ibadet esasları üzerine oturan bir sistem değildir.Bilakis o,dünya ve ukbâyı içine alır.Kişinin dünya ve ahirette saadetini temin edecek prensipler vaz' eder.

• Hocam son olarak cemiyetimizin kalkınması nasıl ve kimler eliyle olacaktır?
• İnanıyoruz ki, cemiyetimizin kalkınması ve İslâm’ın istediği bir toplum hâline gelmesinde; çok iyi yetişmiş, dini, vatanı ve milleti için hizmet aşkıyla çırpınan, görev yaptığı camiye asr-ı saâdet’te sahip olduğu fonksiyonları kazandırma gayreti içinde olan, gayretli, ihlâslı din görevlilerinin rolü çok büyük olacaktır

• Değerli Ahmet Önkal hocama rahmet ve mağfiret diliyorum.