Son yıllarda açılan devasa obruklarla gündeme gelen Orta Anadolu Platosu'nda yer alan Konya Havzası milyonlarca yıldır sürekli olarak 'yeniden şekilleniyor'... Kanada Toronto Üniversitesi'nden bilim insanları Türkiye'ye gelerek bu devasa obrukları inceledi ve çok önemli bilgilere ulaştı...

DÜNYA YÜZEYİNİN ALTINDA KALICI MALZEME KAYBI YAŞANIYOR

Kanadalı bilim insanları Konya'nın devasa obrukalrını Nature Communications dergisinde yayınlanan makalede anlattı. Bilim insanları Deneysel simülasyonlar, jeolojik, jeofizik ve jeodezik verileri kullanarak Orta Anadolu Platosu'nda yer alan Konya Havzası'nın esrarengiz çöküşünün, Dünya yüzeyinin altındaN yavaş ama kalıcı bir litosferik malzeme kaybından kaynaklandığı sonucuna vardı.

MARS VE VENÜS'ÜN JEOLOJİK YAPISINI ANLAMAK İÇİN ÖNEMLİ BİR BULUŞ

Türkiye'nin bu bölgesinde tespit edilen bu gizli olgu, sadece bölgenin garip coğrafyasını açıklamakla kalmıyor, aynı zamanda yeni bir tür plaka tektoniğinin keşfine de işaret ediyor olabilir. Bu bulgu, Mars ve Venüs gibi Dünya benzeri levhalara sahip olmayan diğer gezegenlerin jeolojik özelliklerinin anlaşılması açısından büyük önem taşıyabilir.

DÜNYA'NIN MANTOSU AKIŞKAN KISIMLARA KAYIYOR

Araştırmacılar yeni çalışmada karakterize edilen süreçleri çok aşamalı litosferik damlama olarak tanımladılar. Bunun nedeninin, Dünya'nın kabuğunu ve üst mantosunu oluşturan kayalık malzemenin akışkan tabakaya karışması olarak nitelendiriliyor.

LİTOSFERİK DAMLAMA YAŞANIYOR

Bilim insanlarının makalesinde, “Uydu verilerini analiz ederken, Konya Havzası'nda kabuğun daraldığı ya da havzanın derinleştiği dairesel bir özellik gözlemledik. Bu bizi yüzeyin altındaki diğer jeofizik verileri incelemeye yöneltti; burada üst mantoda sismik bir anomali ve kalınlaşmış bir kabuk gördük. Tüm bunlar, bu sektörde yüksek yoğunluklu malzeme olduğu sonucuna varmamızı sağladı, bu da mantodan olası bir litosferik damlamaya işaret ediyor” denildi.

MÜNFERİT BİR OLAY DEĞİL

Araştırmacılar, gözlemlenen süreçlerin münferit olaylar olmadığını, ilk “damlamanın” bölgenin diğer kısımlarında daha sonraki ikincil olayları meydana getirdiğini ve Konya Havzası'nın giderek artan bir platoya doğru ilginç bir şekilde hızla çökmesine yol açtığını aktardı.

DÜNYA'NIN İÇ KISMINDA BİRÇOK FAALİYET YAŞANDIĞINI KANITLIYOR

Bulgular birlikte ele alındığında, açılan devasa obrukların şimdiye kadar tanımlanmamış yeni bir plaka tektoniği biçimine işaret ettiğine dikkat çeken bilim insanları, "Esasen, platonun devam eden yükselişinin yanı sıra çökme de meydana gelmektedir. Bulgular, bu büyük tektonik olayların, gezegenin iç kısmında potansiyel olarak pek çok ek faaliyeti tetikleyen litosferik bir damlamayla bağlantılı olduğunu gösteriyor” yorumunda bulundu.

OBRUKLAR ARTIK AFET OLARAK KABUL EDİLMELİ

Doç Dr. Bülent Özmen, devasa odruklara ilişkin, "Konya'da şu anda tespit edilebilen 600'e yakın obruk var. Eskiden yılda 1-2 tane meydana gelirken ve son yıllarda bunların sayısının 30'a yaklaştığını görüyoruz. Sadece bu verilere bile bakarak biz artık obruğu bir afet olarak kabul etmemiz ve afet yönetimi bilinçli ışığı altında bilimin bakış açısıyla bakmamız gerekiyor" diyor.

Kaynak: Nature Communications dergisi