Üstelik bu içerik sahteliği, yanlış ve doğru bilgiyi harmanlama yüzsüzlüğü ve sahtekarlığı öyle bir hastalık ki acizane ben bunu İslam toplumlarında görülen mevzu hadis uydurma rezaleti ile de benzer bir fecaat olarak değerlendiriyorum. Adam kendi imzasını atmak ve yazmak yerine başkaca toplumda muteber bir insanı, yazar çizeri, düşünürü istismar ediyor. Onun adına izafe ediyor ve bu ismin ününden ve tanınmışlığından yararlanmayı kendine iş ediniyor. Oysa bu yöntem külliyen geçersiz, değersiz ve anlamsızdır. Üstelik insanları ve kitleleri yanıltıcı olmak yönüyle toplum güvenliğini de tehdit eden bir süreçtir. Hiçbir şekilde itibar edilmemesi gerekiyor
Yani internette "a" yazarı, "b" düşünürü "x" kişisi veya alimi, bilgini vb. diye yazılıp çizilenler neredeyse %99 yanlıştır. Şu veya bu mahalleye göre sağdan sola kuzeyden güneye birçok uydurma caps, söz ve aforizma internette dolaşıyor. Mesela Necip Fazıl Kısakürek adına uydurulmuş 250 civarında söz, Can Yücel için 60'dan fazla romantik, aşk dolu, fantastik söz ve hikayeler var. Hatta sosyalist, ateist ve iyi bir şair olan Can Yücel’in bir fotoğrafını cumanız mübarek olsun diye paylaşanlara rast geldim. Sakallı olduğu için tevazu sahibi bir piri fani suretinde ve görmüş geçirmiş bir hoca zannedip gönderenler var.
Mesela sosyal medyada birkaç ay önce viral olan ve hiçbir yerde ve bilimde olmayan ve Hindistan'da Bir tren yolculuğunda diye başlayan üfürükten tayyare bir metinde "fare çuvalı teorisi" ne göre diye anlatı dağıtıldı. Bu uydurma ve sallama metni herkes paylaştığı gibi Müslümanlar arası ayrılıklardan nasıl kurtuluruz diye ciddi ciddi alıntı yapanlar çıktı. Güya hem İslami birliktelik adına hem politik muhalefet adına yandaş ve zıt kutuplar bu metni paylaştılar. Hatta bu nedir diye araştırırken bu başlıkla köşe yazısı yazana denk geldim. İki tane olan küçük dilimden birini yutmadım ama hem ulusal basında hem yerel basında doğru zannederek yazanları gördüm. Tebessüm etmeme vesile oldukları için ayrıca memnun oldum.
Dolayısıyla bu iş hem komik bir durum hem de ciddi bir iletişim arızası demek. Üye olduğum birçok sosyal mecrada ve grupta yaptığım düzeltmeler ve yanlışları ortaya çıkardığım için bana soruyorlar: Beş sene önceki videoyu, 10 sene önceki fotoğraf veya bunu ilk kim paylaşmış nasıl buluyorsun? Metnin içeriğine kim müdahale edip GDO'su oynanmış gıda gibi bozmuş ve kanser yapan gıda gibi tehlikeli diye tasvir ederek ve üşenmeden nasıl buluyorsun? Araştırma ve tecessüs hassasiyeti ile bunun doğrusu nedir diye yaklaşmam sayesinde dijital veri doğrulama deneyimine sahip oldum. İçeriğe bakıp şüpheli ve yanlış olduğunu acizane sezdiğim gibi Google’de ve sosyal mecralarda kısa süreli bir araştırma ile ne olduğunu %99 buluyorum.
Velhasıl bu tür gaflet hallerine düşmemek için üzerimize düşen şey ikinci milenyum ile başlayan dijital devrim ve kültür çağında mutlaka dijital okur yazarlık gücünü artırmak lazım. Ivır zıvır bilgilere karşı hassas olmak ve her kesimde bolca bulunan amigoların kitleyi gaza getirmelerine dikkat şart. Ortalıkta gezen çöp içerikler ve popüler paylaşımlara karşı şüphe ile yaklaşmak ve göz göre göre yanlışı paylaşmamak şart.
Bunun için dijital planda veri mühendisliği yapmak herkesin tabi ki harcı değil. Çünkü teknolojiye aşinalık ve ortalamanın üstünde bir tecrübe gerektiriyor, herkes beceremeyebilir. Ama önce şüphe etmek, sonra da hipnotize edici bilgiyi paylaşmak için acele etmemek temel adım olmalıdır. Google veya başka bir arama motorunda sorgulama yapmak başlangıç için yeterlidir. Bazen bir saniyede yanlış olup olmadığını görmek, bazen de 5-10 dakika sorgulamaktan kaçınmamalıyız. İlave olarak yerli ve yabancı doğrulama kuruluşlarına bakmak, teyit alıp almadığını sorgulamak bu çıkmaz sokaktan çıkışa vesile olacaktır.
Hülasa-ı kelam değerli kari: Sanal alemde dijital okuryazarlık melekelerini kullanmak ve geliştirmek, sorgulamak ve doğrulayıcı teyit yapmak şart. Bir yönü de siber güvenlik. Telefona, bilgisayara zararlı yazılım ve virüs bulaşmıyor ancak zihinleri ters yüz eden görsel işitsel virüsler ortalığı kaplıyor. Dijital kültür çağında karşımıza çıkan veri deryasında neye itibar edilir, niye dikkate alınmaz anlamında bilinçli olmak lazım. Sanal dünyada denizcilerin sisli havalarda kullandığı sis çanına benzettiğim doğrulama sayfalarından ve kerterizlerden yararlanmalıyız.