Çağdışı kavramı kimi insanların karşısındakini aşağılamak amacıyla kullandıkları bir kavramdır. Çok defa kullanılmıştır elbette, ancak yüzyıllar öncesinde kullanımı var mı bilemeyeceğim. Ancak bildiğim şey çağdışı tabirinin karşılığında modernitenin konumlandırıldığı gerçeğidir. Biri diğerine çağdışı yaftasını uygun görüyorsa kendine de modernliği uygun görmektedir.
Burada çağdışı veya moderniteden kabul edilen davranışları incelemeyeceğim. Benim dikkate değer bulduğum unsur moderniteyi yaşamaya çalışan insanların modernitenin başlangıcından önceki zamanı, tarihi ve olguları küçümser nitelikteki bakışları olacaktır. Bu küçümseyiş moderniteyi üstün görmekte, kadim çağları aşağılar nitelikte ve ilkel hayata daha yakın bir yaşam sürmeleri nedeniyle daha barbar bir hayat sürdüklerini ifade eder nitelikte olabilmektedir. Bu durum inkâr edilebilir olsa da mantıklarına uymayan şeylere ve bilhassa mistik ritüellere çağdışı kavramını izafe etmeleri aslında zihniyetin kompleksini açığa çıkarıyor. Hasılıkelam maksat ortada ve maksada götüren duygu da belli zaten; Gurur
Bütün bunlara rağmen gözden kaçırılan temel bir unsur vardır o da medeniyetlerin canlı varlıklar gibi doğdukları, olgunlaştıkları ve öldükleri… medeniyetlerin bu durumunu dikkate aldığımızda aslında medeniyetler kendi içlerinde her türlü refleksi gösterebilme imkânına ve zorunluluğuna sahiptir. Ve bu zorunlulukları aşamasında öne çıkan refleksleri yahut bilinçli olarak tatbik ettikleri bir olayı ve olayları vardır. Bütün bunlar bize gösteriyor ki medeniyetin zamansal açıdan bir geri kalma durumu yoktur. Aksine medeniyetlerin başarısı barındırdığı kültürün ve medeniyeti medeniyet yapan unsurların tekamülünde gizlidir. Bir medeniyet vardır ki miladi takvim açısından ortaçağ diyebileceğimiz bir evrede varlığını göstermiş ancak dünya sahnesinde ileri bir düzeyde medeniyet tasavvuruna sahip olabilmiştir. Tıpkı İslam medeniyetinde olduğu gibi.
Kimi zaman da modern diyebileceğimiz bir çağda yaşayan medeniyetler olabiliyor ancak medeniyet tasavvurunu başka medeniyetlerin hakkını gasp etmek suretiyle olgunlaştırabiliyor. Hatta özellikle modern zamanın zihniyetini inşa eden batılılar, belki de medeniyet denilemez, özellikle Afrika ülkelerinde ve uzak doğuda yaptıkları barbarlıklarla başka milletlerin orta çağ zihniyetine bürünmesine neden olmaktadırlar.
İşte bunca göreceli durumdan sonra diyebiliriz ki; medeniyetleri zamana izafe etmenin doğru olmayacağı aksine medeniyetlerin kendilerine düşen vazife gereği zamandan bağımsız bir şekilde kendilerini inşa edip estetik hale getirebildiklerine kanaat getirmek daha doğru olacaktır.