Hz. Pir Hakkında uzun zamandır uğraş verdiğim araştırmalarda şu bilgilere ulaştım. Sanırım bunlardan çok daha fazla özellik vardır Pirimizde…
Özellikle Mevlâna, Mevlevi, Hüdavendigar ve Mollayı Rum lakaplarıyla; Belhi, Rumi ve nadir de olsa Konevi nisbeleriyle (soybağı) anılan Celaleddin Muhammed, bugün Afganistan'ın kuzeyinde yer alan Belh şehrinde dünyaya gelmiştir. Alimler yetiştiren bir ailenin ferdi olan babası Bahauddin Veled'in Belh'te sahip olduğu büyük maddi ve manevi zenginlikler içerisinde çocukluk yıllarını geçirmiş ve sonrasında vatanı Konya olmuştur. Konya'daki hayatı, ailesi, dergâhı ve eserlerine intikal eden fikirleri, O'nu günümüze çok canlı bir şekilde taşımıştır. O, daha çok ilahi aşk, sevgi, zarafet ve hoşgörüyü hatıra getiren ve İslam inancını gönüllere bu bakışla sunmayı hedef edinen bir anlayışın öncüsü olarak kabul görmüştür.
Ailesi ve İlmi Çevresi
Mevlâna’nın babası, “Sultânü’l-Ulemâ” (Âlimlerin Sultanı) ve “Buzurg” (Büyük Efendi) lakaplarıyla tanınan Bahaüddin Veled’dir. Belh’te etkili bir âlim ve sûfi olan Bahaüddin Veled’in, Kübreviyye tarikatının kurucusu Necmeddin-i Kübrâ’nın talebesi olduğu ve silsilesinin Ahmed-i Gazâlî’ye ulaştığı kaydedilir.
Dönemin ilmi ve siyasi şartlarından rahatsızlık duyan Bahaüddin Veled, ailesiyle birlikte hicret etmeyi tercih etti. Hac niyetiyle yola çıkan aile; Nişabur, Bağdat, Mekke ve Şam gibi önemli ilim merkezlerini ziyaret ederek Anadolu’ya ulaştı. Bu yolculuk sırasında Mevlâna, birçok âlim ve sûfiyle tanışma ve sohbetlerine katılma imkânı buldu.
Larende’de (bugünkü Karaman) yaklaşık yedi yıl kalan aile için bu dönem önemli gelişmelere sahne oldu. Mevlâna, Gevher Hatun ile evlendi; Sultan Veled ve Alaaddin Çelebi dünyaya geldi. Annesi Mümine Hatun vefat etti. Ardından Konya’ya göç eden aile, Sultan Alaaddin Keykubat ve devlet erkânı tarafından büyük ilgiyle karşılandı.
Konya’ya yerleştikten iki yıl sonra Bahaüddin Veled 80 yaşında vefat etti.
Tasavvufi Yolculuğu
Babası vefat edince Mevlâna’dan müderrislik ve irşat görevini üstlenmesi istendi. Babasının müridi Seyyid Burhaneddin Tirmizî, Konya’ya gelerek Mevlâna’nın tasavvufi terbiyesiyle ilgilendi ve Halep ile Şam’da tahsilini tamamlamasını tavsiye etti.
Seyyid Burhaneddin’in Kayseri’de vefatından yaklaşık beş yıl sonra, Mevlâna’nın hayatında dönüm noktası olan Şems-i Tebrizî Konya’ya geldi. Bu buluşma, Mevlâna’nın iç dünyasında derin bir dönüşüme yol açtı. Şems’e duyulan kıskançlık ve tepkiler sonucu Şems Konya’dan ayrıldı; ancak Mevlâna’nın isteğiyle Sultan Veled tarafından tekrar Konya’ya getirildi. Buna rağmen ayrılık kaçınılmaz oldu ve Şems bir daha geri dönmedi.
Bu ayrılıktan sonra Mevlâna, önce Konyalı Kuyumcu Selahattin’i kendisine halife edindi ve Sultan Veled’i onun kızı Fatma Hatun’la evlendirdi. Kuyumcu Selahattin’in vefatından sonra Hüsameddin Çelebi’yi halifesi olarak seçti. Ömrünün son 14–15 yılını Mesnevî’yi söylemekle geçirdi; eserin yazıcısı ve teşvikçisi Hüsameddin Çelebi oldu.
Vefatı ve Mirası
Mevlâna, hayatını “Hamdım, piştim, yandım” sözleriyle özetlemiştir. 17 Aralık 1273 Pazar günü Hakk’ın rahmetine kavuştu. Ölüm gününü sevgiliye kavuşma olarak gördüğü için bu geceye “Şeb-i Arûs” (düğün gecesi) adını verdi ve ardından ağlanmamasını vasiyet etti.
Cenaze namazını kıldırması vasiyet edilen Sadreddin Konevî, derin üzüntü sebebiyle bayılınca namaz Kadı Siraceddin tarafından kıldırıldı.
Mevlâna’nın postnişinliği önce oğlu Sultan Veled’e, ardından torunu Ulu Arif Çelebi’ye ve onun soyundan gelenlere intikal etti.
NE OLURSAN OL GEL
Ne Olursan Ol Gel Diyor
Gönül Dostunu Bul Diyor
Dergahına Çağırıyor
Güzel Mevlana’m Mevlana’m
***
Ümitsizlik Yoktur Bizde
Günahın Boğaz da Dizde
Sakın Ümidini Kesme
Diyor Mevlana’m Mevlana’m
***
Put Perest Mecusi Olsan
Çıkılmaz Balçığa Dalsan
Bu Dünyada Dostsuz Kalsan
Bize Gel Diyor Mevlana’m
***
Otağ Yeri Konya’dadır
Ünü Bütün Dünyadadır
Cemali Büyük Aynadır
Bak Diyor Güzel Mevlana’m
***
Aralık ayı Şeb,i Arus
Zorluklara Kalma Maruz
Dosta varsın her Yolcuyuz
Gelin Der Güzel Mevlana’m
***
Düşsek Onun Arkasına
Yüz Sürelim Türbesine
Kulak Verin Gel Sesine
Sana Aşığız Mevlana’m
***
Gönül Dostu Şemsi Tebrizi
Duayla Bekler hepimizi
Reddetmez Çevirmez Bizi
Kabul Der Güzel Mevlana’m
***
Mesneviyi Okuyalım
Huzuru Onda Bulalım
Sultanımdan Feyz Alalım
Seni Analım Mevlana’m