Psikiyatrist İrvin David Yalom ile muhayyel söyleşi
Ahmet Bülbül
Yahudi asıllı Amerikalı psikanalist, psikiyatrist, psikoterapist ve yazar.
Profesör unvanına sahip olan Yalom, Standford Üniversitesi'nden emekliye ayrılmış olup, alanında oldukça zengin bir yapıya sahip, bilimsel kitapların ve romanların sahibidir.
Yalom, varoluşçu psikoterapinin en önemli yaşayan temsilcilerinden biridir. Aynı zamanda Uluslararası Sigmund Freud – Psikoterapi 2009 ödülünün de sahibidir.
Hocam konuşmanın nasıl bir gücü vardır?
Ben konuşmanın iyileştirici gücüne inanıyorum.
İnsan neyi sever?
Her insan kendisinde olmayanı sever.
Ne verirsek ne alırız?
Gerçek şeyler verirsen gerçek şeyler alırsın.
İnsan kimi daha zor affediyor?
İnsan arkadaşlarını düşmanlarından daha zor affediyor.
Dostoyevski sır saklama ile ilgili ne söylüyor?
Dostoyevski bazı şeylerin arkadaşlar dışında kimseye söylenmeyeceğini; bazı şeylerin arkadaşlara bile söylenmeyeceğini, bazı şeyleriyse insanın kendine bile söylemediğini söylüyor!
Ümit etmek konusunda ne söylersiniz?
Ümit kötülüklerin en kötüsüdür, çünkü işkenceyi uzatır.
Yanlış yollar her zaman zararlı mıdır?
Doğru yolu bulmadan önce yanlış yollarda defalarca kaybolmalı.
Hatayı nerede yaptığınızı düşünüyorsunuz?
Ben hatayı fazla güvenmekle yaptım. Tekrar güvenmeye hazır değilim; buna gücüm de yok.
Yaşam planı çok mu önemlidir?
Yaşam planınız sizin elinizde değilse, varlığınızı rastlantıya bırakmışsınız demektir.
Herkes bir şeyi mutlaka bir beklentiyle mi yapar?
Hiç kimsenin bir şeyi sırf başka birisi için yapmadığını göreceksiniz.
Herkes yaptığını kendisi için mi yapar?
Güdülerinizi daha derinlerde arayın! Hiç kimsenin tamamen başkaları için asla bir şey yapmadığını anlayacaksınız. Tüm eylemler kişinin kendisine yöneliktir, tüm hizmetler kendisine hizmettir, tüm sevgiler kendisine olan sevgisidir.
Kader konusunda ne yapalım?
Kaderini seç, kaderini sev.
Acıyı tanımlamada yanlış bir yöntem mi uyguluyoruz?
Yakınını kaybetmiş kişilerin acısını tıbbi hastalık modelini kullanarak anlamaya çalışmak, kesinlikle en insani olan yanımızı gözardı etmek demektir. Sevdiğimiz birinin kaybı, bakteri istilasına benzemez, fiziksel travmaya da benzemez..
Düşünceler konusunda ne söylersiniz?
Düşünceler duygularımızın gölgesidir -ama daha karanlık, daha boş ve daha basittirler."
Öğüde ihtiyacınız var mı?
Bana öğüt vermenizi istiyorum. Ümitsiz bir yaşama nasıl dayanılacağını göstermenizi istiyorum.
Acı çekmek bizim için mukadder mi?
Elbette acı çekeceksiniz, hayat görüşünüzün genişlemesinin bedeli bu. Elbette korkacaksınız, yaşamak tehlikede olmak demektir. Sertleşin!”
İnsana kim yardımcı olabilir?
Aslında insana kimse yardımcı olamaz; insan kendine yardım etme gücünü kendinde bulmalıdır.
Umut var mı?
Belki de benim için hâlâ umut vardır.
Acıyı bazen yanlış bir şey için mi çekiyoruz?
Acı çektiğini biliyor ama yanlış şey için acı çektiğini bilmiyor!
Geçmişe fazla mı takılıyoruz?
Geçmiş yüküyle çok fazla dolu olduğu için bugünde yaşayamayan insanlardan biri.
Popüler olmak hakkında ne düşünüyorsunuz?
Akıllı bir insan hayatını popüler olmaya çalışarak geçirmez, bu içi boş bir istektir. Popülarite doğru ya da iyi olanı tarif etmez ;
Ne zaman ölelim?
Hayatı sonuna kadar yaşa ve ondan sonra, ancak ondan sonra öl. Geride yaşanmamış bir şey bırakma.
Aşk nerededir?
Aşk sevenin içindedir, sevilenin değil.
Biz hangi zamanda yaşıyoruz?
Biz talihsiz insanlar geçmiş ve geleceğin o kadar etkisi altındayızdır ki şu anda kısaca geziniriz.
Hayat neden oluşur?
Hayat birbiri ardına gelen kahrolası kayıplardan oluşur.
Yetenekle dahi arasında ne fark vardır?
Yetenek başkalarının ulaşamadığı hedefi vuran nişancı gibidir; dâhi ise başkalarının göremediği bir hedefi vuran bir nişancı."
Dünyayı algımız bizim ruh halimize göre mi değişir?
Neşelenmek için bir nedenimiz olduğunda bütün dünya gülümseyen bir özellik taşır ve keder üzerimize çöktüğünde de dünya karanlık ve kasvetli bir hal alır.
Neyi hatırımızda tutmalıyız?
Her şey olmaya kalkan insan hiçbir şey olamaz.
Sır konusunda çok önemli bir tespitiniz var söyler misiniz?
Düşmanının bilmemesi gerekeni dostuna söyleme.
Kişisel ilişkilere bakışımız nasıl olsun?
Bütün kişisel ilişkilere sır gibi bak ve yakın arkadaşlarınla bile tam bir yabancı gibi kal . . . . Çünkü koşullar değişince bizim hakkımızda bildiği en zararsız şeyler bile bizim zararımıza olabilir. "
Dünya bilgeliğini tarif eder misiniz?
Ne sevgiye ne de nefrete yol açmamak dünya bilgeliğinin yarısıdır: hiçbir şey söylememek ve hiçbir şeye inanmamak da öteki yarısı."
Güvensizlik faydalı olabilir mi?
Güvensizlik güven içinde olmanın anasıdır
Kişinin kötü yanlarını unutmak neye benzer?
Bir insanın karakterinin kötü yanlarını unutmak zor kazanılmış bir parayı sokağa atmak gibidir. Kendimizi aptalca tanıdıklardan ve aptalca arkadaşlıklardan korumalıyız.
Önemsememek nasıl bir sonuç ortaya çıkarır?
Önemsememek önemsenmeyi getirir.
Kişiler hakkındaki fikirlerimizi her zaman söylemeli miyiz?
Bir insan hakkında gerçekten iyi şeyler düşünüyorsak bunu ondan bir suç gibi gizlemeliyiz.
İnsanlara kendi olmalarına izin verilmeli midir?
İnsanların oldukları gibi olmalarına izin vermek olmadıkları şeyi kabul etmekten iyidir. "
İnsanlara nasıl davran malıyız?
Kibar ve dostça davranarak insanları esnek ve itaatkar yapabilirsiniz: bu yüzden sıcaklık balmumu için neyse kibarlık da insan doğası için odur.
İnsan alışabilir mi?
İnsan her şeye alışıyor, ölümcül hastalığa bile .
Hayatın tadını kim alabilir?
Ondan vazgeçmeye istekli ve hazır olanlar dışında kimse hayatın gerçek tadını alamaz.
Hayatı kaçırmamak için ne yapmalıyız?
Paltolarımızı çıkartıp eğlenceye katılmıyorsak hayat gösterisinin çoğu kaçar. Neden kapanış saatinden önce çıkışa koşalım ki?
İnsan hayatında ne memnuniyetsizlik yaratır?
Geçmiş hatıralar, gelecek özlemler yalnızca memnuniyetsizlik yaratır.
Küçük dert ve acıları ne zaman hissederiz?
Büyük acılar daha önemsizlerinin hissedilmesini engeller ve tersine, büyük acıların yokluğunda en küçük dertler ve sıkıntılar bile bize büyük acı verir.
En büyük bilgelik nedir?
En büyük bilgelik şu andan zevk almayı hayatın en büyük amacı kılmaktır çünkü tek gerçek budur, başka her şey düşünce oyunudur. Ama bunun en büyük budalalığımız olduğunu da söyleyebiliriz çünkü yalnızca kısa bir süre için var olan ve bir rüya gibi kaybolan içinde bulunduğumuz bu an asla ciddi bir çabaya değmez.
Kitapların nasıl bir faydası olur?
Arzuyu doyurarak kurtuluş olmaz. Kitaplar olmasa uzun zaman önce umutsuzluğa gömülürdüm.
Yalnızlık ne değildir?
Kimseye ihtiyaç duymamak hiçbir zaman Yalnızlık değildir. Benim aradığım şey Bahşedilen yalnızlık.
Aşık maşukuna kavuşunca büyü bozuluyor mu?
Âşık olan herkes sonunda zevke ulaştıktan sonra olağandışı bir düş kırıklığı yaşayacaktır. Ve bu kadar büyük bir özlemle arzuladığı şeyin diğer cinsel tatminlerden daha fazla bir şeye neden olmadığını görüp şaşkına dönecek, böylece kendisini bu ilişkiden fazla yararlanmış olarak görmeyecektir.
Sır saklama konusunda ne dersiniz?
Sırrım konusunda sessizliğimi korursam benim esirim olur ; eğer ağzımdan kaçırırsam ben onun esiri olurum . Sessizlik ağacında huzur meyveleri yetişir."
En büyük bilgelik nedir?
En büyük bilgelik şu andan zevk almayı hayatın en büyük amacı kılmaktır…
Göreli mutluluğun kaynakları nelerdir?
Göreli mutluluk üç kaynaktan gelir: kişinin olduğu şey, kişinin sahip olduğu şey, ve kişinin diğerlerinin gözlerinde temsil ettiği şey.
Başka insanlardaki hatalara bakışımız nasıl olmalıdır?
Her insanın kusurunu, hatasını ve suçunu hoşgörüyle karşılamalı, karşımızda yalnızca kendi kusurlarımız, hatalarımız ve suçlarımız olduğunu akıldan çıkarmamalıyız. Çünkü bunlar yalnızca bizim de bir parçası olduğumuz insanlığın hatalarıdır ve bundan dolayı hepimizin içinde aynı kusurlar vardır. Sırf o sırada bizde görünmüyorlar diye bu suçlar yüzünden başkalarına kızmamalıyız.
İnsan hayatı nedir?
İnsan hayatı sonsuz bir isteme, tatmin olma, can sıkıntısı ve sonra yeniden isteme döngüsünden başka nedir ki?
Evliliği kurtarmanın yolu nedir?
Evliliği kurtarmanın tek yolu onu bırakabilmeye istekli olmaktır.
Mutlu bir hayat mümkün müdür?
Mutlu bir hayat olanaksızdır; insanın başarabileceği en iyi şey kahramanca bir hayattır.
Zihin için en iyi yardım nedir?
Zihin için en iyi yardım, kalbi tuzağa düşüren bağların bir kerede koparılmasıdır.
Dikensiz gül olur mu?
Dikensiz gül yoktur ama gülsüz pek çok diken vardır.
İnsan ne yapmalı?
Bir marangoz gelip, “marangozluk sanatı hakkında bir ders vermemi dinle.” Demez. Onun yerine bir ev için sözleşme yapıp evi inşa eder... Aynı şeyi kendiniz için yapın: bir insan gibi yiyin, bir insan gibi için... evlenin, çocuk yapın, kent hayatına katılın, hakaretlere ve insanlara hoşgörü göstermeyi öğrenin.
Romantik aşk konusunda ne söylersiniz?
Romantik aşk konusunda tek bir gerçek vardır; o da hiç bir zaman kalıcı olmayacağıdır. Kısa zamanda silinip yok oluşu tutkulu aşkın doğasının bir parçasıdır.
Kişinin elinden ne gelir?
Kişi kendi zincirlerini gevşetemez, ancak arkadaşlarını özgürlüğüne kavuşturabilir.
Kim gibi olmayalım?
Baltasını aceleyle bileyen oduncu olmayın.
Kararlar neden pahalıdır?
Kararlar pahalıdır çünkü vazgeçmeyi gerektirmektedir.
Psikoterapistin stres kaynakları nedir?
Psikoterapistin yaşamındaki stres kaynakları içinde özellikle iki tanesi felaket niteliğindedir: Birincisi bir hastanın intiharı, diğeri de yanlış tedavi yüzünden hakkında dava açılmasıdır.
Bir insanın vazgeçmesi en zor olan şey nedir?
İnan bana, bir insanın vazgeçmesi en zor olan şey gerçekten istemediği şeydir.
Üstad son olarak anne sevgisinden yoksun büyüyen çocuklarda hangi duygular gelişmez?
Anne sevgisinden yoksun büyüyen çocuklar, kendilerini sevmek, diğerlerinin onları seveceğine inanmak veya başkalarını sevmek için gerekli olan temel güven duygusunu geliştiremezler. Yetişkin hayatlarında yabancılaşırlar, içlerine kapanırlar ve başkalarıyla genellikle düşmanca ilişkiler kurarlar.